24 augustus 1914

In Recht en Vrede verscheen onderstaand verslag over een fataal afgelopen vluchtpoging van Belgische krijgsgevangenen:

Dit is waarschijnlijk dezelfde luitenant Fauconnier die vermeld wordt in het verslag van de Slag om Aarschot, waar we reeds naar verwezen n.a.v. de gesneuvelde Desiré Boeykens (19/08/1914)
http://milguerres.unblog.fr/aerschot/

Pastoor Emiel De Veirman van Meerbeke bericht ook over het dramatische incident:

Maandag 24
Overal bekend als “loopersmaandag”: op dezen dag & ook den volgenden trekken nog gedurig troepen door de gemeente. ’s Namiddags om 1 ½ komt van Denderwindeke eene bende mannen afgeloopen opgejaagd door mannen van verder: vol schrik hebben zij hunne akkers verlaten en zeggen dat de duitschers alle
mannen van 18 tot 40 jaar gaan aanpakken en opeischen; zij gaan zich wegsteken
waar zij kunnen op hoeizolders en elders.

Rond 5 ½ rijdt langs de Brusselbaan een wagen waarop een twintigtal Belgische krijgsgevangenen vervoerd worden onder de waakzaamheid der duitsche soldaten. Op eene zekere plaats gekomen, waarschijnlijk onder malkander afgesproken, zijn zij van den wagen gesprongen, en hebben langs verschillige wegen de vlucht genomen. Zij hebben hunne bovenkleeren in het veld afgeworpen. Drij hebben niet kunnen ontsnappen en zijn door de duitschers geschoten geweest. Mr. den onderpastoor Parijs heeft hun nog kunnen de H Olie bedienen vooralleer zij stierven. Zij zijn den Woensdagmorgend ter kerk gebracht, op het kerkhof begraven en ingeschreven op den doodregister, waarin wij lezen:

Horne Modestus, 9 lign. 1 Bat. 1 Comp n° 53979 natus in Moha prope Huy 1 Januarii  1887, Petri Josephi x Ansiaux Maria Theresia, lapicida (steenkapper) caelebs ultimo residens in Moha. Hic per effigiem quam secum habitat moriens agnoscitur die 27 Aprilis 1915.

Fauconnier Leo Joseph Henricus, legatus (lieutenant) 9 lign 14514 1911 scholae militaris alumnus, natus Bruxellis 5 Septembris 1885, caelebs, Josephi x Dejan(?) Marie
Iste 31 hic exhumitur & Bruxellis transfertur

Stroobants Ludovicus Leopoldus Ermandus 6 lign 2 bat 4 comp 69654, natus in Ixellis 4 Augusti 1889: caelebs structorisadjutor (metserdiener) Edmondi x Maroy Ivonne Theresia Janny(?), ultimo residens in Forest, platea communalis n° 56
Iste ita inscriptus fuit ob librum prope cadaver inventum. Dubium hamen exhibit an
revera occubuerit, contendentes alii quod per habernam Ren. Desmet transivit & aufugere poduit, quod nunc certe constat 22 Decembris 1914 Decorum alienum inventae sunt litterae & libella, nempe
Lallemand Leo 29 lign. 1 Bat. 4 Comp. Quaregnon
Bouillez Georgius 29 lign. 1 Bat. 4 Comp. Jemappes

Ex his duobus, unem 3 victiman este probabile est die 22 Decembris 1914
apertum est tumulum praesente Alphonse Lallemand ex Quaregnon qui per numerum matricularem 57390 inscriptum in vestibus defuncti recognovit sum & excoris sue leonice Pierre. Defunctus natus in Flenu 22 Nov. 1891.

RAG

De gemeente Meerbeke richt volgend schrijven aan de Militair Bevelhebber der Provincie te Gent (1) (2)

Als gevolg aan den omzendbrief van 28 augusti ll. Hebben wij de eer U te berichten dat in onze gemeente op maandag 24 augusti, zijn neergeschoten door duitsche soldaten, en begraven op het gemeentekerkhof de navolgende belgische soldaten, krijgsgevangen gemaakt geweest en gepoogd hebbende te ontvluchten.

Horne Modest 9 Ligne 1 b 1Cie 53979 geboren te Moha den 1 Januari 1887, zoon van Pierre Joseph en van Ansiaux Maria Theresia, laatste verblijf te Moha – volgens mobilisatie livret en ordre de rejoindre en de capote op hem gevonden. Het portet en het livret, en het gelaat van het lijk waren zeer gelijkend.
Geene waarden zijn op hem gevonden


Fauconnier Leon Joseph Henri, luitenant 9 Ligne 14514 oudleerling der Krijgsschool; geboren te Brussel 7 Sept 1886, zoon van Joseph Emmanuel en Dejan Marie, ongehuwd
De trekken van het portret en degene van het lijk waren zeer gelijkend; hij is door zijne familie herkend geworden tijdens de ontgraving en is naar Brussel vervoerd.
De voorwerpen die hij op hem had, zijn aan de familie behandigd.


Soldaat, twijfel over de identiteit. In zijne capote werden gevonden 2 briefkaarten op naam Lallemand Leon, 29 Ligne 1 B 4 C, verzonden van Flénu en Quaregnon, ondertekend door vader Alphonse Lallemand en moeder Léonce en nog 2 briefkaarten op naam Bouillez Georges 29 Ligne 4 C, verzonden van Jemappes door vader Philippe en tante xxx Josephine nevens het lijk bevond zich een mobilisatielivret op naam Stroobants Louis lepold Léon, geboren te Ixelles 4 aug 1889, soldaat 6 Ligne 2 B 4 C 69654, zoon van Leonard en van Maroy Ivonne Theresia Jeanny(?), zijn laatste verblijf te Forest, volgens ordre de rejoindre.
De vergelijking tusschen het portrait en het lijk, was zeer verschillend en laat niet toe de identiteit vast te stellen. Het feit dat de livret nevens het lijk lag laat zich verklaren door de omstandigheid dat eenige soldaten bij hunne poging om van den wagen te ontsnappen hunne capotten hebben uitgetrokken om hunne vlucht te vergemakkelijken. Livrets en capotten lagen aldus verspreid op de baan.
Het schijnt dat in den nacht, zekere soldaat zich heeft ontkleed en burgerskleeren aangetrokken in een huis: hij verklaarde rond Brussel te zijn geboren en er heen te gaan; nu uit zijn veston is eene (onleesbaar) gehaald op naam van Stroobants. De neergeschotene zou dus Stroobants niet zijn.

Ten gemeentenhuize berusten 11 capotten en 4 paar schoenen, er  zijn nog dingens van vluchtelingen onder de aarde gedolven

ASN

Emile-Gustave Van den Bosch

Geboren te Ninove op 17 juni 1887
Gesneuveld op 23 augustus 1914 te Namen
Soldaat van het 10de linie

ASA

Pastoor Emiel De Veirman van Meerbeke schrijft:

Zondag 23
Eene overgroote macht van troepen doen den doortocht van Meerbeke langs de verschillige staat en provincie banen met gansch het oorlogsmaterieel. 60000 zakken bloem worden door den tram aangebracht: voor het vervoer achter het
leger worden de landbouwers opgeeischt met peerden wagens en karren. Zij hebben gedwongen geweest verder en verder het vervoer te doen. Verschillige zijn
ontvlucht peerden en wagens achterlatende. De 70 jarige heer Karel Goyers,
hoofdman der Xaverianen en schepen der gemeente, heeft zijne peerden niet willen
achterlaten; na veel afgezien te hebben is hij teruggekeerd uit Kamerijk den
opvolgenden Zaterdag rond middernacht. De brave man was tegenwoordig in de
hoogmis waaronder hij als schatbewaarder der kerk volgens zijne gewoonte de
omhaling met de schaal heeft gedaan.

RAG

Zaterdag 22 & zondag 23 augustus 1914

In het weekend van 22 & 23 augustus maakte Ninove voor het eerst kennis met het Duitse leger. In tegenstelling tot de gruwel waar vele andere Belgische steden en gemeentes mee geconfronteerd werden, werd een dergelijk drama hier maar op het nippertje vermeden. Het relaas hiervan verscheen in het plaatselijke blad Recht en Vrede. Het werd bewaard door Jeanne De Mont (zie dagboeken) en werd ons ter beschikking gesteld door Everard Slaghmuylder, waarvoor nogmaals dank.

In de Aalsterse tijdschriften De Volksstem van 26 augustus en De Werkman van 28 augustus wordt verslag uitgebracht over dit incident.

ASA

De deken van Ninove, Florentinus Weemaes brengt ook verslag uit:
 
Het uitbreken van den oorlog was als een teeken van eenen heropbloei der Christene gevoelens van het volk. In groot getal woonden de geloovigen de H. Mis bij. Bijzonderlijk het Lof, met het bidden van den Rozenkrans werd dagelijks door eene overgroote menigte bijgewoond. De geloovigen toonden zich ook edelmoedig in het ondersteunen van liefdadige werken. De vluchtelingen werden met liefde ontvangen, geherbergd en bezorgd.

De Duitschers zijn in Ninove gekoomen den 21 Augusti. Dien dag is alles rustig verloopen. De troepen zijn door de stad getrokken en hebben er niet vernacht. Des anderendaags, 22sten Augusti, beweerden Duitsche soldaten dat men op hun had geschoten. Daarop hebben zij de deur van het huis van den heer Jules Van Meenen, op den Burchtdam, ingeslagen en alles kort en klein geslagen. De burgerlijke en geestelijke overheden werden als gijzelaars vastgezet. Bevel werd gegeven om den Burchtdam af te branden. Door verschillige oorzaken, maar vooral door het onverwacht bevel van aanstonds voort te trekken werd het bevel niet uitgevoerd en bleef de stad van verdere onheilen gespaard.

Op den 22sten Augusti werden er 20 gijzelaars genomen. Deze zijn niet verplicht geweest op het stadhuis te vernachten. Later zijn er geene gijzelaars meer genomen.

RAG

Merkwaardig genoeg waren er ook banden tussen Ninove en de Duitse "vijand", zoals blijkt uit volgend artikel, dat ons bezorgd werd door Marc Van Der Haegen, waarvoor dank.

Op 22 augustus 1914 kreeg Zeppelincommandant Otto Van der Haegen zijn vuurdoop. Otto was een kleinzoon van Franciscus Van der Haegen en Joanna De Mol, van op de Burchtdam. Franciscus was met zijn zoontje Jan Livien, Otto’s vader, in 1849 naar het Rijnland geëmigreerd om er als twijnder te werken in de lokale garenfabrieken. Oberleutnant Otto Van der Haegen had een Duitse moeder en een “geboren Ninovieter” als vader.

In de eerste oorlogsweken was Otto aan het Duits – Franse front gelegerd en hij nam als bevelvoerder van de zeppelin LZ 23 – L VIII deel aan de eerste Slag om Lotharingen. In de vroege ochtend van 22 augustus voerde het luchtschip een verkenningsopdracht uit boven de Franse troepen in de Vogezen. In de buurt van de gemeente Badonviller dropte de zeppelin enkele bommen – die weinig schade aanrichtten - op het 21ste Corps van het 65steRIT (Régiment d’Infanterie Territoriale). De Fransen schoten terug, zowel met geweren als kanonnen, en ze slaagden erin de zeppelin te doorzeven. Het gevaarte maakte echter een geslaagde noodlanding in de buurt van de Col de la Chapelotte en de ganse bemanning kon ontsnappen. In een mars van zestien uur door de Vogezen leidde Otto zijn manschappen ongedeerd terug naar de Duitse linies. Daarvoor werd hij onderscheiden met het IJzeren Kruis. Kort daarna werd Otto Van der Haegen, toen pas 27 jaar, benoemd tot directeur van de Luftschifferschule in Berlijn.

 Bronnen: 

• MORTANE Jacques, La guerre aérienne illustrée, 28.03.1918
• KRAUSE Jochen, Van der Haegen - Held der Lüfte, Siegerlandkurier – Ferndorfer Zeitung, 23.08.2009

Pastoor Emiel De Veirman van Meerbeke schrijft:

Den Zaterdag 22 Augusti 1914 zijn de duitschers in Meerbeke binnengekomen: met veel stoutheid zonder tegenspraak te lijden dringen zij zich op in alle woningen, waar zij zich de meesters toonen, de menschen schrik aanjagen sprekende van hun brandstichten te Visé en elders en dat zij vóór Kerstdag over geheel Belgie zullen meester zijn.

RAG

Pastoor Strobbe van Voorde schrijft:

 De eerste inval van Duitsche soldaten had plaats den 21 Augustus 1914 in den morgen. Eene voorwacht van 25 Ulanen te peerd kwam gansch op ’t onverwachts de gemeente binnen, gevolgd in den namiddag van 4000 Ulanen te peerd die er vernachtten en ’s anderendaags om 8 uur ’s morgens vertrokken.

Dan den Zondag 23 Augustus van ’s morgens om 5 uur tot den maandag middag trokken er aanhoudend door de gemeente zoo omtrent 100.000 soldaten zonder er te verblijven.

RAG

21 augustus 1914

De gemeente Nederhasselt meldt het volgende aan het “Comiteit van het Rood Kruis van België”:

Wij hebben de eer U te doen kennen dat de gemeente wel lokalen beschikbaar kan stellen voor gekwetsten, doch dat wij over geene bedden noch deksel beschikken.

Gelief ons te doen kennen of U of Uw bestuur in voorkomend geval voor het beddegoed zal zorgen.

ASN

Wij willen hier ook aandacht besteden aan Adiel Debeuckelaere, die later in de oorlog één van de oprichters en leiders zou worden van de Frontbeweging (waar we te gelegener tijd zullen op terug komen).

De West-Vlaming Adiel Debeuckelaere had zich ingeloot in 1908 . Zijn moeder, een weduwe met zeven kinderen had hem niet kunnen vrijkopen. Maar dank zij een studiebeurs kon hij college lopen te Ieper en zo kwam hij terecht in de “Compagnie universitaire”, waar universitaire studies gecombineerd werden met een opleiding tot korporaal, eigenaardig genoeg niet tot officier. Op die manier maakte hij deel uit van het 2e  linieregiment dat toen te Gent gekazerneerd was en dat meteen in het oorlogsgebeuren ingeschakeld wordt.

Hij was in 1913 gehuwd met Adelaïde Dortant uit Ninove, oudste dochter van weduwnaar Cyriel Dortant, die op de Graanmarkt (nr. 29) een handel uitbaatte in zink, lood en benodigdheden voor loodgieterij en de commandant was van de pompiers. Het jonge koppel woont op 1 augustus 1914 nog in St. Amandsberg bij Gent , Debeuckelaere was immers als dokter in de Klassieke Filologie leraar aan het atheneum te Gent, maar werd vijf dagen voordien benoemd tot docent aan de Gentse universiteit. Zijn echtgenote keert na de mobilisatie meteen met hun vijf maanden oude dochtertje Annie terug naar het ouderlijke huis. Zo brengt ze de vier lange oorlogsjaren in Ninove door, bij haar vader en haar jongere broers en zussen , waaronder Karel, die later trouwt met Maria Lievens, zuster van Maurice Lievens.
Na de oorlog vestigt ook Debeuckelaere zich te Ninove en dit voor de rest van zijn dagen. Hij overlijdt er op 15 februari 1979.

18 augustus 1914

Het uitgeputte Belgische leger trekt zich terug richting vesting Antwerpen met zijn uitgebouwde fortengordel.
Als infanterist van de 2de Linie van de 1ste Divisie, moet Debeuckelaere mede de aftocht van het leger dekken. Zijn regiment dat 2.200 man telde wordt uiteengeslagen en twee derden ervan sneuvelt. Voor hem wordt het een uitputtende lange mars te voet, waarbij hij een gewonde officier kilometers op zijn rug meedraagt. Tegen Tienen stort hij uitgeput in een veld neer, waar (gelukkig) Belgische soldaten van de artillerie van de vijfde divisie hem vinden.

Adiel Debeuckelaere maakt nadien de slag om Antwerpen mee en  wordt, gewond aan de knie opgenomen in de infirmerie van het O.L.V.-college. Het is - merkwaardig genoeg - de enige verwonding die hij tijdens WOI oploopt!  Maurice Lievens is er actief als regimentsarts van de tweede Frontlijn.

Met dank aan Mieke Coene & Everard Slaghmuylder